Vì sao nước biển lại mặn ? Nước biển uống được không ? Câu hỏi này đã tồn tại từ lâu trong tâm trí của con người. Hẳn nhiều người đã từng nghe về sự khác biệt giữa nước ngọt và nước mặn, nhưng ít ai thực sự tìm hiểu sâu về nguyên nhân và tác động của chúng. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hiện tượng nước biển mặn mà chúng ta thường thấy, cũng như lý do vì sao nước biển không thể uống được.
Vì sao nước biển lại mặn?
Nước biển có độ mặn cao hơn các nguồn nước khác do chứa một lượng muối rất lớn. Trung bình, các đại dương trên Trái đất có khoảng 3,5% muối, tương đương với khoảng 50 triệu tỷ tấn muối trong đại dương.
Nguồn gốc của muối trong nước biển
Theo nghiên cứu của các chuyên gia, muối trong nước biển chủ yếu có nguồn gốc từ các yếu tố sau:
- Từ trầm tích và đáy biển: Một phần muối đến từ các trầm tích và đáy biển.
- Từ núi lửa dưới đáy đại dương: Một số muối được giải phóng từ miệng núi lửa ẩn sâu dưới đại dương.
- Từ đất liền: Phần lớn muối trong đại dương lại bắt nguồn từ đất liền. Khi mưa rơi, nước mưa hòa tan khoáng chất và muối từ đất đá, sau đó cuốn trôi theo các con sông và cuối cùng đổ ra biển. Tuy lượng muối trong sông rất nhỏ (chỉ khoảng 1/200 so với muối trong nước biển), nhưng qua thời gian, lượng muối này tích tụ, góp phần làm gia tăng độ mặn trong đại dương.
Sự bốc hơi và gia tăng độ mặn
Ngoài sự bổ sung muối từ các dòng sông, độ mặn của nước biển còn tăng lên nhờ vào quá trình bốc hơi. Ánh nắng mặt trời làm nước trên bề mặt biển bốc hơi, để lại muối phía sau, làm cô đặc lượng muối trong đại dương. Theo thống kê, mỗi năm khoảng 4 tỷ tấn muối từ các con sông đổ vào đại dương, góp phần làm tăng độ mặn của nước biển.
Sự khác biệt về độ mặn ở các khu vực
Độ mặn của nước biển không đồng đều trên toàn cầu:
- Vùng cực: Nước biển ở các vùng cực có độ mặn thấp hơn do băng tan làm loãng nước biển.
- Vùng nhiệt đới: Ngược lại, ở các khu vực gần xích đạo với nhiệt độ cao, lượng nước bốc hơi lớn hơn lượng mưa, khiến nước biển ở đây có độ mặn cao hơn.
Gia tăng độ mặn toàn cầu
Có nhiều bằng chứng cho thấy độ mặn của nước biển đã tăng lên trong những năm gần đây. Một trong những yếu tố quan trọng là sự gia tăng nhiệt độ nước biển, đặc biệt ở khu vực Đại Tây Dương, nơi có sự gia tăng tốc độ bốc hơi, làm tăng độ mặn của biển.
Ảnh hưởng của độ mặn cao
Sự tích tụ muối ngày càng lớn trong đại dương không chỉ khiến nước biển mặn hơn mà còn có thể làm chậm quá trình lưu thông của hải lưu, ảnh hưởng đến sự di chuyển của các chất dinh dưỡng thiết yếu trong đại dương. Điều này có thể gây ra sự biến đổi trong các hệ sinh thái biển và ảnh hưởng đến nguồn sống của nhiều loài sinh vật biển.
Nước biển uống được không ?
Câu trả lời ngắn gọn cho câu hỏi này là không. Nước biển không phải là nguồn nước có thể uống được. Vậy lý do nào khiến nước biển không an toàn cho con người? Đầu tiên, hãy xem xét thành phần hóa học của nước biển.
Nước biển có độ mặn cao với nồng độ muối dao động từ 3,1% đến 3,5%. Điều này có nghĩa là trong mỗi lít nước biển có khoảng 35g muối, chủ yếu là muối natri clorua (NaCl). Chính vì vậy, nước biển không thể được sử dụng để cung cấp nước cho cơ thể, vì hàm lượng muối quá cao.
Với lượng muối này, uống nước biển để giải khát là điều hoàn toàn không nên làm. Hơn nữa, nước biển rất khó uống và nếu cố gắng uống, cơ thể sẽ phải đối mặt với một áp lực lớn. Thực tế, uống nước biển để giảm cơn khát không những không giúp bạn đỡ khát mà còn khiến bạn khát hơn. Điều này xảy ra vì cơ thể cần sử dụng một lượng nước lớn để đào thải lượng muối dư thừa trong nước biển ra ngoài.
Ngoài ra, thận của con người chỉ có khả năng xử lý lượng muối ở mức 9g/L (tương đương 0,9%). Nếu lượng muối trong nước vượt quá ngưỡng này, thận sẽ phải làm việc quá sức. Vì vậy, với 3,5% muối trong nước biển, thận sẽ gặp phải sự quá tải khi cố gắng loại bỏ muối. Đây là lý do tại sao những người thường xuyên tiêu thụ thực phẩm mặn có nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến thận.
Thành phần của nước biển
Nước biển không chỉ đơn giản là nước mà còn chứa một loạt các hợp chất hóa học khác nhau. Những thành phần này không chỉ liên quan đến việc xác định độ mặn của nước mà còn ảnh hưởng đến sinh vật biển.
Nước biển có thành phần khá phức tạp, không chỉ chứa muối mà còn có các khí như oxy, nitơ, cacbonic cùng nhiều chất hữu cơ từ thực vật và động vật. Trong số đó, muối khoáng chiếm phần lớn, với khoảng 35 gam muối trong mỗi lít nước biển, trong đó 77,8% là muối natri clorua (NaCl), hay còn gọi là muối ăn.
Độ muối của nước biển trung bình vào khoảng 3,5%, tuy nhiên con số này có thể thay đổi tùy thuộc vào sự bốc hơi của nước và lượng nước mưa, nước sông đổ từ các lục địa ra biển.
Ngoài ra, độ muối ở biển hay đại dương theo nghiên cứu thì có sự thay đổi theo vĩ độ ví dụ độ muối dọc xích đạo là 3,45%, độ muối ở vùng chí tuyến là 3,68% và độ muối ở gần 2 cực chỉ còn 3,4%.
Do có lượng muối cao, nước biển có tỉ trọng lớn hơn nước ngọt. Khi độ sâu tăng lên, độ muối trong nước biển cũng dần đồng nhất, dẫn đến tỉ trọng của nước biển trở nên đồng đều ở các độ sâu nhất định.
Khi có nước ngọt chảy ra biển, tại sao nước biển vẫn mặn?
Nhiều người có thể nghĩ rằng khi nước ngọt từ các dòng sông, suối chảy ra biển, nồng độ mặn của nước biển sẽ giảm đi. Tuy nhiên, thực tế không hoàn toàn như vậy. Vậy lý do gì khiến nước biển vẫn giữ nguyên độ mặn?
Đây là một câu hỏi thú vị mà các nhà khoa học vẫn tiếp tục nghiên cứu. Các con sông lớn như Amazon, Mississippi, Mê Kông… đổ nước ngọt vào các đại dương như Thái Bình Dương, Đại Tây Dương, nhưng nước biển vẫn duy trì độ mặn.
Tại sao dòng nước ngọt không làm loãng nước biển? Câu trả lời nằm ở bản chất của vị mặn của biển, vốn là kết quả của nhiều quá trình tự nhiên. Nước biển hiện nay không phải lúc nào cũng có độ mặn như vậy. Trước đây, khi biển mới hình thành, lượng muối trong nước biển rất thấp, cho đến khi mưa lớn kéo dài trong hàng triệu năm qua đã giúp phá vỡ các lớp địa chất và mang khoáng chất ra biển.
Nhờ vậy, đại dương bắt đầu có độ mặn cao hơn rất nhiều. Ước tính khoảng 225 triệu tấn chất rắn hòa tan và 532 triệu tấn trầm tích đã được các con sông mang ra biển, khiến nước biển ngày càng mặn hơn.
Theo các chuyên gia, mỗi năm các sông trên thế giới đổ vào đại dương khoảng 4 tỷ tấn muối khoáng hòa tan. Lượng muối này sẽ tích tụ thành các lớp trầm tích mới dưới đáy đại dương. Do đó, lượng muối được cung cấp và đưa đi khỏi đại dương trên toàn cầu luôn được duy trì ở mức cân bằng.
Lý do xuất hiện muối trong nước biển
Muối trong nước biển là yếu tố chính tạo nên vị mặn đặc trưng của đại dương, nhưng nguồn gốc của muối này từ đâu lại là một câu hỏi thú vị. Hãy cùng tìm hiểu lý do tại sao nước biển lại mặn qua các yếu tố dưới đây.
Hoạt động của núi lửa
Khoáng chất và muối có mặt trong núi lửa, không chỉ ở trên đất liền mà còn dưới đáy đại dương. Khi núi lửa phun trào, dung nham từ miệng núi lửa sẽ làm nóng vùng nước xung quanh. Các khoáng chất và muối từ đáy biển sẽ bị hòa tan và theo dòng nước lan rộng ra đại dương. Những rặng đại dương cũng có các lỗ thông thủy nhiệt với nhiệt độ rất cao, giúp làm tan chảy các tảng đá dưới lớp vỏ đại dương. Những tảng đá này chứa rất nhiều muối và khoáng chất, kết quả là một lượng muối lớn đã được hòa tan vào nước biển, khiến cho độ mặn của nước biển tăng lên.
Nước bay hơi do nhiệt độ tăng
Nhiệt lượng từ mặt trời đã khiến nước biển và các con sông bốc hơi. Khi nước bay hơi, các khoáng chất và muối hòa tan trong nước không bị bay hơi theo, dẫn đến việc muối được cô đặc lại. Qua thời gian, hàm lượng muối trong đại dương ngày càng tăng. Tuy nhiên, mức độ mặn không giống nhau ở tất cả các vùng biển. Các vùng biển gần xích đạo thường có độ mặn thấp hơn các vùng biển nhiệt đới, do lượng mưa lớn ở các khu vực này giúp pha loãng muối trong nước. Khi nhiệt độ tăng và không khí ít chuyển động, hơi nước bão hòa trong khí quyển làm hạn chế sự bay hơi của nước biển.
Dòng nước từ đất liền đổ ra biển
Một giả thuyết phổ biến cho rằng lượng muối trong nước biển xuất phát từ đất liền, nơi nước mưa hòa tan các khoáng chất và muối từ đá, rồi cuốn chúng chảy ra sông và cuối cùng đổ ra biển. Lượng muối này tích tụ ở sông và được mang ra đại dương, lâu dần tạo thành độ mặn của nước biển. Mỗi năm, lượng muối này từ các con sông tương đương với lượng muối tích tụ dưới đáy biển.
Ngoài ra, các trận lũ lụt cũng đóng góp vào hàm lượng muối trong nước biển. Khi mưa lớn ở các khu vực ven biển, nước mưa hòa tan các khoáng chất trong đất và đưa chúng ra đại dương. Sau khi nước bốc hơi, muối còn lại sẽ tích tụ dưới đáy biển.
Tóm lại, nguồn gốc muối trong nước biển chủ yếu đến từ các quá trình tự nhiên như hoạt động núi lửa, sự bay hơi của nước, dòng nước chảy từ đất liền và các hiện tượng thời tiết như mưa lớn và lũ lụt.
Lời kết
Như vậy, câu hỏi “Vì sao nước biển lại mặn ? Nước biển uống được không ?” đã được làm rõ thông qua nhiều khía cạnh khác nhau. Nước biển chứa hàm lượng muối cao chủ yếu do quá trình hòa tan muối tự nhiên và ảnh hưởng của các yếu tố địa chất, khí hậu. Khả năng uống nước biển là không thể, chính vì vậy, bảo vệ nguồn nước ngọt và cải thiện công nghệ khử muối là điều cần thiết để đảm bảo sức khỏe con người.
Xem thêm : Mua hoá chất xử lí nước giá tốt và chất lượng
